Historische landschapselementen in Hillegersberg en Schiebroek
Sieb de Jong
Ons lid Sieb de Jong gaf deze laatste vergadering voor de zomerperiode een lezing over hoe in landschapselementen in Hillegersberg en Schiebroek de historie van dit gebied nog “te lezen” is.
In de late Middeleeuwen overstroomden delen van het graafschap Holland en het bisdom Utrecht (die overigens qua “bestuursgebieden” enige overlap hadden), waardoor bij de “grote ontginning” (tot ca 1300) drooggelegde gebieden opnieuw ontgonnen moesten worden.
De graven van Holland hadden hierbij forse macht: zij gingen over het uitwateren (lozen) uit de polders op boezemwater en over dammen en sluizen, zoals die in de Rotte. Die dammen en sluizen werden aangelegd en onderhouden door Schieland (als baljuwschap en als hoogheemraadschap ingesteld in 1273), de kosten ervan werden opgebracht door de “ambachten”; dat zijn gebieden waarin de jurisdictie (inzake civiele zaken, instellen van keuren resp. optreden tegen misdrijven) bij een “ambachtsheer” ligt.
Dammen, sluizen, overtomen en tolrechten waren belangrijk voor de handel en (daardoor) inzet van allerlei conflicten tussen de steden (Rotterdam, Delft en Schiedam over de Schie; Rotterdam en Gouda over de Gouwe). De steden verkrijgen invloed op het platteland door gronden te kopen in de ambachten en daarmee de ambachten te verwerven. Rotterdam probeert zo ook, via invloed in Schieland, een verbinding tussen Rotte en Oude Rijn te bewerkstelligen; zonder resultaat.
Later wordt in het gebied turf gewonnen als brandstof voor gebruik in de steden. Daardoor worden delen van het gebied weer nat; om de afgegraven gebieden weer geschikt te maken voor agrarische activiteiten worden ze, nu doorgaans met molens, ontwaterd: de droogmakerijen (bijv. Bleiswijk en Schiebroek en 110 Morgen, later ook Ommoord).
De presentatie is te bekijken of te downloaden. Daarin laat Sieb met foto’s zien welke elementen nog zichtbaar zijn in onze wijken.