Vader en Zoon Brunel,
leidende ingenieurs in de Victoriaanse tijd

 

Jaap Frijlink

[12 oktober 2023]

Bij een BBC enquête (in 2002) naar de grootste Britten in de historie kwam Churchill op plaats één, direct gevolgd door Brunel op plaats twee, nog vóór Newton, Shakespeare en Darwin. De naam “Brunel” duikt vaak op als er iets spectaculairs aan de hand is, denk aan de Volvo Ocean Race.
Brunel senior was een Frans ingenieur die in 1792 (tijdens de Franse revolutie; Brunel was royalist) de wijk nam naar Engeland. Daar leerde hij zijn zoon Isambard (geboren 1806) het ingenieurs vak.

Vader Marc Brunel bouwde de eerste grote tunnel onder de Theems met een schildmethode om daarmee het transportprobleem in de havens van Londen op te lossen. Na een eerste poging in 1805 volgt een tweede, die echter in eerste instantie alleen als voetgangerstunnel (zonder toeritten en met winkels in de ondergrondse arcades) is gerealiseerd (in 1842) en later door de spoormaatschappij is gekocht voor het spoorverkeer.
Tijdens de bouw verdronk Isambard als 20-jarige bijna toen de tunnel tijdens de bouw vol liep. Zoon Isambard, opgeleid door zijn vader, werd al gauw een gevierd ontwerper van spoorlijnen en bruggen (o.a. de Bristol Clifton over de zeearm met een getij van ca 18 meter). Deze brug werd pas voltooid toen er, 5 jaar na Brunels vroege dood in 1859 (hij werd slechts 53 jaar), eindelijk geld was voor de laatste bouwfase.
Hij werd hoofdingenieur van de Great Western Railway Company. Daar koos hij voor breedspoor (railbreedte 2,14 m, terwijl elders in Engeland de railbreedte 1,435 m was). Het betekende, dat lading die van het ene spoornet naar het andere ging moest worden overgeladen.

Zijn ideaal was om in een week van Londen via Bristol (per trein) naar New York te kunnen reizen. Met zijn visie op transportmiddelen was hij zijn tijd ver vooruit. Hij ontwerpt daarvoor een raderboot op deels stoom, deels zeil. Zijn latere stoomschepen met schroefaandrijving waren technisch een succes, maar omdat er rond 1840 onvoldoende passagiersaanbod voor een wekelijkse dienst naar New York was werd zijn stoomschip commercieel geen succes. Ook een gigantisch dubbelwandig schip voor de dienst op Australië vond geen emplooi.

Desondanks blijft Isambard Brunel uiterst populair in Engeland. Hij staat nog altijd symbool voor technische maakbaarheid en de mondiale rol van Groot Brittannië in de Victorian Era.

Zijn S.S. Great Britain (eerste ijzeren stoomschip met schroef-aandrijving; nu museumschip) is in Bristol in volle glorie te bezoeken.

De presentatie is in te zien (en te downloaden) door hier te klikken.