Pandemieën, wat staat ons te wachten

 

Willem van den Bosch

 

Bij wijze van introductie licht spreker, lid van Probus Hillegersberg-2, toe, dat hij medicijnen gestudeerd heeft en voor zijn opleiding/stages als tropengeneeskundige in India heeft gewerkt. Later heeft hij zich in oogchirurgie (Oogziekenhuis Rotterdam) gespecialiseerd.

Met betrekking tot het onderwerp maakt men onderscheid tussen een endemie (een langdurige ziekte, bijvoorbeeld malaria, bij een deel van de bevolking), een epidemie (een toename van een ziekte in een bepaald gebied, bijv. mazelen of polio) en een pandemie (ziekte die zich in korte tijd over de wereld verspreidt). Recente pandemieën zijn SARS (2003), Covid (2019) en Mpox (2022).

In het verleden waren de pest (“zwarte dood”) met een sterfte van (geschat) 50% van de wereldbevolking, griep (Spaanse, Russische, Hong Kong), AIDS, Ebola, SARS (ook een corona-virus). Na 1850 is de ziekteverwekker steeds een virus, voordien worden uitbraken ook veroorzaakt door een bacterie, schimmel of parasiet. Opvallend is, dat sinds 1850 het interval tussen uitbraken korter wordt.

De toegenomen wereldbevolking (hoge inwonerdichtheden), beperkte ruimte waarin veel dieren zijn samengepakt zijn oorzaak van de snelle verspreiding van besmettelijke ziektes.
SARS (weliswaar minder besmettelijk dan Covid) werd veroorzaakt door een virus van een civetkat, dat op de mens is overgebracht (zoönose): een cardioloog in Hong Kong liep een besmetting op bij onderzoek van een vishandelaar, in eerste instantie geduid als een griepje. Zowel de vishandelaar als de cardioloog besmetten een groot aantal mensen (stafleden ziekenhuis, waar ze werden opgenomen). De vishandelaar werd vanwege het aantal door hem besmette mensen “poison king” genoemd (nu noemen we dat een superspreader). Via hotelbezoek van de cardioloog en via een uit vele flatgebouwen bestaand woonblok (“Amoy gardens”) met een besmette  bewoner verspreidt het virus zich verder met ruim 300 patienten in het woonblok als gevolg (in de presentatie laat spreker zien hoe het virus zich in het woonblok kon verspreiden).
Opvallend is, dat 75% van de handelaren in civetkatten antilichamen tegen het virus had, tegen 1% in de (gezonde) controlegroep.

De Covid-pandemie vindt zijn oorsprong in Wuhan (China) eind 2019. Omdat de autoriteiten (tot en met Xi) pas na Chinees nieuwjaar tot afsluiting van de stad overgaan, kon het virus zich intussen over de hele wereld verspreiden. Ook deze pandemie is ontstaan door een zoönose. Ook een volgende pandemie (binnen enkele jaren te verwachten) zal vermoedelijk door een zoönose worden veroorzaakt. Welk virus, wanneer en waar beginnend is onzeker; ook een besmetting met een (gemuteerd) vogelgriepvirus is denkbaar.
In de bestrijding van een pandemie leidt de toename van het aantal “anti-vaxxers” tot problemen, helemaal nu het Ministerie van Gezondheid in de regering-Trump gheleid wordt door een anti-vaxxer (Robert Kennedy jr). ook de toenemende resistentie voor antibitica brengt extra risico’s met zich.

De presentatie is te bekijken en te downloaden door hier te klikken.