Probus Hillegersberg IV "Hillegonda"

 STELLINGEN

1 Rechtspreken verandert van een menselijke activiteit naar een computergestuurde bezigheid.

2 Digitale grensoverschrijdende opsporing is leidend bij het streven naar een rechtvaardige wereld en zal daarmee op den duur richtinggevend zijn voor de internationale politiek.

 In 1991 hield Jaap van den Herik zijn inaugurele rede in Leiden.

Op pagina 33 van zijn oratie sprak hij: ‘Ja, computers kunnen rechtspreken over toegewezen deelgebieden van het recht.’ De gedurfde stelling leidde toen tot hevige discussie binnen de juridische wereld.

Sommige juristen stelden vast dat geen enkele computer ooit een toekenning had gekregen om binnen het juridische bestel recht te spreken. Derhalve kunnen ze nooit bindende uitspraken doen. Andere juristen, die wel voor de stelling open stonden, gaven aan dat computers nooit de juiste interpretatie aan open texture of vage normen zouden kunnen geven en daarom geen recht zouden kunnen spreken. Wel onderkenden bijna alle juristen dat voor de informatica een faciliterende rol voor de juridische praktijk was weggelegd.

In de lezing gaat de inleider een stap verder: informatica neemt op dit moment reeds een onmisbare rol binnen de juridische wereld in en we moeten niet uitsluiten dat computers ooit zullen rechtspreken.

Sinds Deep Blue in 1997 Gary Kasparov, toen wereldkampioen schaken, heeft verslagen en het programma

Watson bij het beantwoorden van quizvragen in het spel JEOPARDY! zich in 2011 de beste ter wereld heeft getoond, is het voor iedereen duidelijk geworden: computers are marching on. Zij kunnen beter zoeken, creëren en voorspellen dan mensen. Voor juristen betekent dit voor zoeken: (1) het vinden van relevante informatie en (2) het ontdekken van totaal nieuwe precedenten; voor creëren: (3) het automatisch invullen van formulieren en (4) het autonoom schrijven van vonnissen; en voor voorspellen: (5) het gebruik van legal analytics voor het aangeven van de uitkomst van een casus. Informatica speelt een onmisbare rol binnen de juridische beroepsgroep en het belang van computers zal in de toekomst alleen maar toenemen.

Informatica verandert niet alleen de uitoefening van het juridische beroep, maar tevens de maatschappij waarbinnen de beroepsgroep opereert. In de jaren negentig van de vorige eeuw is onze maatschappij in rap tempo gewijzigd in een informatiemaatschappij die nieuwe vragen voorlegt aan de rechtswetenschap. Wij adresseren deze vragen in ons onderzoek en constateren onder andere dat de digitalisering van de maatschappij nieuwe vormen van criminaliteit met zich meebrengt. Dergelijke criminaliteit kan slechts op innovatieve wijze bestreden worden. De vraag die dan opdoemt is: kunnen bijzondere digitale opsporingsmethoden binnen het juridische raamwerk geaccommodeerd worden? Zo nee, is het dan mogelijk om een nieuw juridisch raamwerk op te stellen? Is het mogelijk om dit juridische raamwerk internationaal toe te passen?

Kortom, het vakgebied van recht en informatica is veelzijdig, innovatief, multidisciplinair en roept vragen op. De boeiendste vraag die uiteindelijk overblijft is: zien mensen deze ontwikkeling als vooruitgang?

Mogelijk nog intrigerender is de vraag: zien computers dat ook zo?

De powerpoint van de lezing is te downloaden. Tijdens de voordracht van prof. van den herik, haalde hij de inaugurele rede van prof. Plaat aan over Ebola en big data als voorbeeld hoe de verwerking van big data kan helpen bij het oplossen van allerlei problemen, waaronderin de bestrijding van ebola. Ook deze oratie is te downloaden