Lichtjes in het donker

 

 

 

Lex Lensink

 

 

Het verhaal van spreker (zelf van 1953, dus van na de oorlog) is een bewerking van de gastlessen die hij als gastspreker, verbonden aan het Herinneringscentrum Westerbork geeft.

Zijn Joodse grootouders woonden voor de oorlog in Rotterdam, zijn grootvader was griffier bij de rechtbank en actief bij de vrijwillige brandweer. In de oorlog kregen zij, net als alle Joden in Nederland, te maken met steeds verdergaande beperkingen:
– ontslag (gold voor alle Joden in dienst van de overheid; sprekers grootvader kreeg een technische functie bij de brouwerij van Oranjeboom);
– Joodse kinderen alleen nog naar Joodse scholen;
– het werd Joden verboden om met de tram te reizen en om in parken te komen.
Hoewel de regering naar Londen was gevlucht, bleef de Nederlandse overheid, aangestuurd door de Duitse bezetter, functioneren omdat de ambtelijke organisatie (grotendeels) intact bleef; de bezetter hoefde zodoende het bestuur over het bezette gebied niet zelf te organiseren.

Een klein deel van de Joodse bevolking kreeg met toestemming van de bezetter van de Secretaris-Generaal van het Ministerie van Binnenlandse Zaken een officieel bewijs dat men, met familie, vrijgesteld was van deportatie en tewerkstelling in Duitsland; het ging in totaal om ca 900 mensen. Een zelfde vrijstelling gaf het Ministerie van Cultuur aan een aantal kunstenaars (o.a. Rosa Spier, de harpiste). Deze officiële vrijstellingen hebben zeker voorkomen, dat de houders in Duitsland werden tewerkgesteld of naar de vernietigingskampen werden afgevoerd.
Daarnaar gevraagd verduidelijkt spreker, dat de Joodse Raad geen bemoeienis had met deze vrijstellingen; de raad selecteerde de Joden voor de transporten en moest daarbij voldoen aan het aantal dat de bezetter vroeg.

Deze vrijgestelde Joden werden verzameld op kasteel en landgoed Schaffelaar in Barneveld. Daar werd men op het landgoed tewerkgesteld. In september 1943 werd de hele groep met (personen-)treinen naar Westerbork overgebracht, waar de “Barnevelders” in een aparte barak werd gehuisvest. In september 1944 werd de groep naar Theresienstadt (Terezin) gebracht, het “modelkamp”, waarmee Duitsland de wereld wilde doen geloven, dat het goede bedoelingen had met de kampen.

Begin 1945 biedt Zwitserland aan om deze Joden “over te nemen”. Zo’n 1200 mensen krijgen toestemming en gaan dan per trein van Theresienstadt via Duitsland naar de grens met Zwitserland, bij de Bodensee. Vanuit verduisterd oorlogsgebied zien de reizigers de lichtjes op de bergen aan de overkant van de Bodensee; vandaar de titel van deze lezing: “lichtjes in het donker”.
Als men in Zwitserland, is mogen de Jodensterren af.
Tot augustus blijven de “Barnevelders” in Zwitserland; daarna keren ze terug naar Nederland. Sprekers grootvader neemt zijn werk als jurist weer op, niet langer bij de rechtbank maar bij de Raad van beroep.

Naar aanleiding van een vraag meldt spreker, dat hij de familie van Cleeff, die in de oorlog op de Straatweg woonde (hoek met wat nu de Prins Bernhardkade is) goed kent. De lotgevallen van de dochters Van Cleeff in Theresienstadt zijn met die van sprekers grootmoeder verweven: zij heeft zich daar over de meisjes ontfermd.

De door spreker gebruikte beelden (foto’s) zijn hier te bekijken en te downloaden.

 

Omdat ons lid Jannus Boelen al geruime tijd kampt met beperkingen van zijn mobiliteit heeft het bestuur op 16 februari besloten om hem als honorair lid aan te merken.

Het bestuur heeft hem per brief over dit besluit geïnformeerd. De brief is hier in te zien. Jannus reageert op deze brief per mail als volgt (citaat):

Geacht Bestuur en waarde Leden,
Hartelijk dank voor jullie brief van 16 februari J.l., met de mededeling dat ik benoemd ben tot honorair lid van onze vereniging!
Ik stel dit zeer op prijs en hoop dat ik binnen afzienbare tijd hier toch invulling aan kan geven. Het gaat mij naar de omstandigheden redelijk goed ofschoon elke dag toch weer anders is. Niettemin hoop ik in het voorjaar weer eens aan te kunnen schuiven op het terras van de Bergsche Plas.

Met vriendelijke groet,
Jannus

 

Homerus’  Odyssee en Troje; een nieuwe theorie door anders te kijken

 

Henk van Oosten

 

Spreker heeft op 10 maart 2016 voor onze club ook een presentatie gegeven over Troje, waarbij hij meerdere theorieën toelichtte over de plaats waar Troje zou hebben gelegen en over de door Homerus gevaren route. Nu heeft hij daarover een nieuwe theorie ontwikkeld door op een andere, innovatieve manier en met zijn kennis als zeezeiler naar de gegevens te kijken.
Daarbij spelen de figuren en afbeeldingen op het schild van Achilles een belangrijke rol: sterrenbeelden en Okeanos (de oceaan) zijn geen versiering, maar vormen een boodschap. Die sterrenbeelden waren van belang om op de oceaan (waar je niet meer op de herkenning van “landmarks” kunt varen) koers te houden. Dat de Odyssee zich op de (Atlantische) oceaan afspeelt en niet op de Middellandse zee wordt ondersteund door de vermelding, dat de tocht van Odysseus “voorbij de zuilen van Hercules” ging.
In de tijd waarin de Trojaanse oorlog zich afspeelt, de bronstijd, was er tin nodig om brons (voor de wapens, zoals het schild van Achilles) te kunnen maken; dat tin kwam uit Cornwall. Er moet dus een handelsroute tussen het Midden-oosten en Cornwall zijn geweest. Andere metalen kwamen uit het kustgebied van Spanje. De handel in tin was daarvoor een bedreiging, die geleid zou kunnen hebben tot een handelsoorlog. Die staat model voor de strijd om Troje.
Het Spaanse machtscentrum voor de metaalhandel zou dan op de plek liggen waar Rio Odiel en Rio Tinto in een baai uitmonden, waar nu de stad Huelva ligt. Homerus’ beschrijving van de ligging van Ithaca past vrijwel precies bij die locatie, en nog beter als je ook rekening houdt met de gestegen zeespiegel. Ofwel: Ithaca staat voor die plaats in Spanje en Troje staat voor Iktin, een fort in Cornwall.
Op het schild van Achilles staan enkele sterrenbeelden, die (nog altijd) voor navigatie over de oceaan gebruikt worden; je kunt je koers op de oceaan bepalen en vasthouden met behulp van (de stand van) twee sterren uit verschillende sterrenbeelden: zoals bovenste en onderste havenlicht om een haven correct te naderen. Uit de stand van andere sterrenbeelden is af te leiden of het seizoen nog geschikt is voor de oversteek van de oceaan, vanwege te verwachten zware stormen en/of stromingen. Spreker leidt daaruit af, dat Odysseus de Atlantische oceaan rondgezeild heeft en via Kaapverdië naar de Cariben en de Amerikaanse Oostkust gevaren is en vandaar via een noordelijker route terug naar Europa.

Zijn theorie is uitgewerkt in zijn boek “Trojaanse tin-oorlog en Odysseus’ oceaanroute” (zie ook https://medium.com/@fcameronlister/the-secrets-hidden-in-achilles-shield-a41e9fbe228f).

De presentatie is voor leden als pdf te bekijken en te downloaden.

 

ProcesKRACHT

 

 

 

Marit Engelsma

 

Op 19 januari openden we het jaar met een presentatie van Marit Engelsma, dochter van ons lid Ruud Engelsma.

Spreker, psychologe, heeft een eigen adviesbureau voor organisatie-advies (www.proceskracht.nl) en wordt betrokken bij opleidingstrajecten, veranderprocessen en interne conflicten.
Haar insteek is, dat verandering niet slaagt als de “onderstroom” (cultuur: groepsdynamiek, wie oefenen binnen de structuur -informele- invloed uit, relaties, emoties en polarisatie) niet goed is. Bij problemen in de onderstroom gaat de “bovenstroom” (organisatiestructuur) niet werken of treden weerstanden op tegen verandering.
Het gaat er dus om die onderstroom te herkennen en daar op te reageren.
Als er dingen niet goed zijn, wil dat niet zeggen dat “niets” goed gaat. Bij verbetertrajecten kun je dus (doorgaans) aansluiten bij wat wel goed gaat.

Haar presentatie is voor leden te bekijken en te downloaden.

 

Op donderdag 13 oktober hebben we het najaarsuitje met partners naar het Nederlands Fotomuseum. Na koffie/thee (vanaf 11.00 uur) krijgen we een rondleiding (start 11.30 uur) door het museum. We sluiten af met een gezamenlijke lunch in het restaurant van Lantaren-Venster.

In de zomer zijn er geen bijeenkomsten met een presentatie. Maar we blijven wel bij elkaar komen om even bij te praten, uiteraard voor zover we niet op vakantie zijn.

Op donderdagen 7 en 21 juli en 4 en 18 augustus, telkens vanaf ca. 11.15 uur treffen we elkaar bij restaurant Bergsche Plas  (in het Lage Bergse Bos) en gebruiken er de lunch. Bij mooi weer kunnen we met enkele tafels op het terras; is het wat minder weer, dan zitten we binnen.

Op donderdag 1 september begint het najaarsprogramma  en vergaderen we weer bij HCR aan de Hazelaarweg.

Op 28 april kon eindelijk het (al voor voorjaar 2020 geplande, maar i.v.m. corona uitgestelde) voorjaarsuitje naar Trompenburg, arboretum en tuinen aan de Honingerdijk in Kralingen doorgaan. Het gezelschap bestond uit 22 personen, waaronder drie partners van overleden Probusleden.
Bij wijze van voorverkenning en om details van ons bezoek te bespreken is Henk Wiegers op 13 april naar Trompenburg gegaan en heeft daar vast wat foto’s gemaakt. Deze staan in de fotogalerij.

Na ontvangst (10.30 uur) met koffie/thee en appeltaart werden we in drie groepen onder begeleiding van deskundige gidsen rondgeleid door de prachtige bomen, struiken en planten. Vooral de rododendrons in allerlei kleuren maakten veel indruk. Ons bezoek werd na een voortreffelijke lunch in het Theehuis door onze voorzitter, Felix Schrandt, afgesloten met dank aan de organisatie (zowel de mensen vanuit Trompenburg als vanuit Probus) en aan alle deelnemers.

Bij het bezoek zelf hebben Andries Bals, Marian Veling en Hans Verschuure ook enkele foto’s gemaakt. De foto’s geven een mooi beeld van ons bezoek en de pracht van de tuinen. Alle foto’s zijn te zien in de fotogalerij.

 

Op 28 april 2022 was ons voorjaarsuitje met partners met een bezoek aan Trompenburg, arboretum en tuinen, aan de Honingerdijk in Rotterdam (Kralingen): na ontvangst met koffie/thee en wat lekkers een rondleiding in 3 groepen en afsluitend een gezamenlijke lunch.
Bij wijze van voorverkenning en om details van ons bezoek te bespreken is Henk Wiegers op 13 april naar Trompenburg gegaan en heeft daar vast wat foto’s gemaakt. Deze staan in de fotogalerij.
Bij het bezoek zelf, met 22 mensen, hebben Andries Bals, Marian Veling en Hans Verschuure ook foto’s gemaakt. De foto’s geven een mooi beeld van ons bezoek en de pracht van de tuinen.